Cingeneyiz.org: Kısaca kendinizden bahseder misiniz?
Kudüs’ün Eski Kudüs olarak adlandırılan bölgesinde, Dom bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldim. Büyürken bir Dom olduğumu ve bunun utanılacak birşey olmadığını biliyordum. Okulda öğretmenlerim bana “pis çingene” derlerdi. Okul arkadaşlarım benimle dalga geçerler, onlarla arkadaş olmaya çalıştığımda beni yok sayarlardı. Bu yüzden bir süre okula gitmek istemedim. Daha sonra bu durumdan kurtulmanın tek yolunun eğitim olduğunu anlayıp okula geri döndüm. Üniversiteyi bitirene kadar bu tür davranışların üstesinden gelmeye çalıştım. Üniversiteden mezun olmama ben dahil, çevremdeki herkes şaşırmıştı. Dom toplumu içinde üniversite eğitimi alabilmiş az sayıdaki insandan biriydim. Artık üniversite eğitiminin bana kazandırdıklarını toplumuma sunmanın zamanı geldiğine karar verdim. Domari Toplumu adlı sivil toplum örgütünü 10 yıl önce Kudüs’te kurdum. 10 yıldır bu kuruluşun yöneticisiyim.
Cingeneyiz.org: Sizinle yapılan bir röportajda, çocukluğunuzda Kudüs’te turistlere kartpostal sattığınızı belirtmişsiniz. Bu küçük Dom kız bir lidere nasıl dönüştü? Şansın yardımı oldu mu? Kendi toplumuzun faydası için etkili bir şekilde çalışmaya nasıl karar verdiniz?
Kendimi bir liderden çok, toplumu için aktif bir şekilde çalışan birisi olarak görüyorum. İnsanların ihtiyaçlarını gördükten sonra bu şekilde yaşamaya ve aktif bir şekilde çalışmaya karar verdim. Bu süreçte birçok sorunla karşılaştım, kimi zaman cesaretim kırıldı ama üstesinden gelmeyi bildim her seferinde.
Cingeneyiz.org: Küçük bir Dom kızıyken karşılaştığınız sorunlar neydi ve bugün kişisel olarak karşılaştığınız sorunlar neler?
Dom bir kadın olmak her zaman zor olmuştur. Şu anda da bu toplum merkezini yönetiyorum. Her ikisinin de kendine göre zevkli ve zorlu durumları olmuştur. Hem bir kadın hem de bir Çingene olmak çok zordur. Kimse size yardım etmek istemez. Gençken, kimse benim başarılı olmamı istemez ve başarılı olabileğimi düşünmezdi. Ama ben başardım. Yine de yolun başında olduğumu düşünüyorum.
Cingeneyiz.org: Yaşadığınız ülkedeki Domlar dışındaki diğer toplumsal grupların size yaklaşımları nasıl?
Temel sorun insanları beni, Dom olduğum için kabul etmemeleri, kadın bir lider olup olamam değil. Karşılaştığımız ayrımcılık üstesinden gelmemiz gereken ilk engel. Bu süreçte İsrail ve Kuzey Amerika’daki, bu durumun ne kadar zor olduğunu bilen başka kadın liderlerle dayanışma halinde oluyoruz.
Cingeneyiz.org: Domlar gündelik hayatta ne gibi sorunlarla karşılaşıyorlar?
Domların acilen çözülmeyi bekleyen sorunları var. Bunlar yoksululuk ve işsizlik. Sosyal güvenlik sisteminin zayıflığından dolayı birçok Dom yoksulluk sınırının altında yaşıyor, kimileri malesef dilenmek zorunda kalıyorlar. Filistin tarafında ayrımcılık Domların iş bulmaları önünde engelken, İsrail tarafında ise eğitimsizlik Domların işsiz kalmalarına neden oluyor.
Cingeneyiz.org: Birçok ülkeden Çingeneler, ayrımcılık, konut sorunu, işsizlik gibi benzer sorunlarla karşı karşıya kalıyorlar. Savaşların, güvensizlik ve istikrarsızlığın hüküm sürdüğü bu coğrafyada, İsrail ve Filistin tarafında yaşayan Domlar bu durumdan nasıl etkileniyorlar?
Filistin ve İsrail’deki Domlar, buradaki karmaşık politik sürecin beraberinde getirdiği birçok özgün sorunla karşı karşıya kalıyorlar. Filistin İsral çatışmasının doğası, Çingene sorununun görmezden gelinmesi sonucunu doğuruyor. Ayrıca taraflar arasındaki çatışmada Domlar arada kalıyorlar. Örneğin, 1967’deki savaşta birçok Dom Kudüs’ten, Ürdün’e kaçmak zorunda kalmıştı.
Cingeneyiz.org: Domların geleneksel zanaatları nelerdir? Bu zanaatların günümüzdeki durumu nedir? Günümüzde yeni ekonomik aktiviteler ortaya çıktı mı?
Domların geleneksel zanaatları, metal işlemeciliği, takı yapımı, nakış işlemeciliğidir. Zaman içerisinde Domlar, ekonomik sorunlar yüzünden bu zanaatları unutma tehlikesiyle karşı karşıya kaldılar. Başkanı olduğum Domari Toplumu adlı sivil toplum örgütünde bu zanaatların kaybolmaması için çeşitli çalışmalar yapılıyor. Nakış işlemeciliği ve takı yapımı gibi geleneksel zanaatlar modern bir anlayışla yeniden canlandırılıyor.
Cingeneyiz.org: Domari dilinin günümüzdeki konumu nedir, yaygın bir şekilde konuşuluyor mu?
Malesef Domari yaygın bir şekilde konuşulamıyor. Yaşlı Domlar bu dili halen konuşurlarken, gençler ayrımcılık korkusu nedeniyle Domari dilini öğrenmek istemiyorlar. Gençler bu dili konuşup, farklılıklarını ortaya koymaktansa genele uyup Arapça konuşmayı tercih ediyorlar.
Cingeneyiz.org: Domların genel olarak eğitim düzeyi nasıl? Genç Domlardan yüksek öğrenim alma şansına sahip olanlar var mı?
Genel olarak Filistin ve İsrail’deki Domların eğitim düzeyleri malesef çok düşük. Yoksulluk yüzünden birçok Dom çocuk okuldan erken yaşlarda ayrılmak zorunda kalıyorlar, bu çocuklardan çok azı üniversiteye gidebilecek kadar dayanabiliyor. Yüksek öğrenimin önündeki engeller başta yoksulluk ve ayrımcılık daha sonra ise ailelerin yüksek öğrenim için çocukları desteklememesi olarak sayılabilir.
Cingeneyiz.org: Yaşadığınız yerde Domlar dışında Çingene topluluklar var mı?
İsrail ve Filistin topraklarında Domlardan başka Çingene topluluğu yok. Bir Çingene grubunun sorunları yetiyor da artıyor bile!
Cingeneyiz.org: Son olarak Cingeneyiz.org hakkındaki düşüncelerinizi alabilir miyiz ?
Bu site, dünyadaki Çingenelerin birbilerini tanımaları ve yaşadıkları ayrımcılığın gösterilmesi yolunda çok önemli bir iş yapıyor. Domlar olarak sizleri tebrik ediyor ve bu çabaların sorunlarımızın çözümünde etkili olmasını diliyorum.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder